فهرست مطالب
اهمیت و ضرورت استفاده از استاندارد کدگذاری کالا
در دنیای امروز، با گسترش روزافزون تجارت و تنوع کالاها، استفاده از سیستم‌های کارآمد برای شناسایی و ردیابی کالاها امری ضروری است. استاندارد کدگذاری کالا، به عنوان یک زبان مشترک جهانی، مزایای متعددی را برای کسب و کارها در سطوح مختلف به ارمغان می‌آورد.
مزایای استفاده از استاندارد کدگذاری کالا
۱. افزایش دقت و سرعت در عملیات:
با استفاده از کدهای منحصر به فرد برای هر کالا، می‌توان فرایندهای مختلفی مانند سفارش‌گیری، انبارداری، حمل و نقل و فروش را با دقت و سرعت بیشتری انجام داد.
۲. کاهش خطا:
کدگذاری کالا به کاهش خطاهای انسانی در فرایندهای مختلف کمک می‌کند.
۳. بهبود ردیابی و رهگیری:
با استفاده از کدهای استاندارد، می‌توان به راحتی کالاها را در زنجیره تامین ردیابی و رهگیری کرد.
۴. افزایش شفافیت:
کدگذاری کالا به افزایش شفافیت در زنجیره تامین و بهبود تبادل اطلاعات بین ذینفعان مختلف کمک می‌کند.
۵. کاهش هزینه‌ها:
با افزایش دقت و سرعت در عملیات، و همچنین کاهش خطاها، می‌توان هزینه‌های عملیاتی را به طور قابل توجهی کاهش داد.
۶. بهبود رضایت مشتری:
با ارائه خدمات بهتر و سریع‌تر به مشتریان، می‌توان رضایت آنها را افزایش داد.
۷. ایجاد فرصت‌های جدید:
استفاده از استاندارد کدگذاری کالا می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای کسب و کارها در زمینه تجارت الکترونیک و سایر زمینه‌ها ایجاد کند.
در ادامه چند نمونه از ضرورت استفاده از استاندارد کدگذاری کالا آورده شده است:
- برای انبارداری: با کدگذاری کالا، می‌توان به راحتی موجودی کالا را در انبارها ردیابی و مدیریت کرد.
- برای حمل و نقل: با کدگذاری کالا، می‌توان به راحتی کالاها را در طول زنجیره تامین ردیابی و رهگیری کرد.
- برای تجارت الکترونیک: برای فروش آنلاین کالا، استفاده از کدگذاری کالا ضروری است.
- برای ردیابی و رهگیری: با کدگذاری کالا، می‌توان به راحتی کالاهای تقلبی را ردیابی و از ورود آنها به بازار جلوگیری کرد.
استفاده از استاندارد کدگذاری کالا، یک سرمایه‌گذاری ارزشمند برای کسب و کارها است که می‌تواند مزایای متعددی را برای آنها به ارمغان آورد.
خدمات راهکار مدیریت کالا و قطعات پگاه آفتاب
تاریخچه مختصری از استاندارد کدگذاری کالا
ایده کدگذاری کالا به اواسط قرن بیستم میلادی برمی‌گردد. در آن زمان، با گسترش تجارت و تنوع کالاها، نیاز به سیستمی کارآمد برای شناسایی و ردیابی کالاها احساس می‌شد.
در سال ۱۹۴۹، انجمن ملی توزیع‌کنندگان مواد غذایی آمریکا (National Association of Food Chains) اولین سیستم کدگذاری کالا را با نام UPC (Universal Product Code) معرفی کرد. این سیستم از ۱۲ رقم تشکیل شده بود و برای شناسایی کالاها در فروشگاه‌های مواد غذایی استفاده می‌شد.
در سال ۱۹۷۳، سیستم کدگذاری EAN (European Article Number) در اروپا معرفی شد. این سیستم شبیه به سیستم UPC بود، اما از ۱۳ رقم تشکیل شده بود.
در سال ۱۹۹۰، انجمن بین‌المللی کدگذاری کالا (GS1) با ادغام دو سازمان EAN و UCC (Uniform Code Council) تاسیس شد. GS1 به عنوان یک سازمان جهانی، مسئولیت توسعه و ترویج استانداردهای کدگذاری کالا را در سراسر جهان بر عهده دارد.
امروزه، استانداردهای کدگذاری کالا مانند GS1 در سراسر جهان به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. این استانداردها به زبان مشترکی برای شناسایی و ردیابی کالاها در زنجیره تامین تبدیل شده‌اند.
در ادامه چند نقطه عطف مهم در تاریخچه استاندارد کدگذاری کالا آورده شده است:
- ۱۹۴۹ – معرفی سیستم UPC در آمریکا
- ۱۹۷۳ – معرفی سیستم EAN در اروپا
- ۱۹۹۰ – تاسیس GS1
- ۲۰۰۵ – معرفی کدهای GS1 DataBar
- ۲۰۱۷ – معرفی کدهای GS1 QR
استانداردهای کدگذاری کالا به طور مداوم در حال تکامل و توسعه هستند تا نیازهای روزافزون صنعت را برآورده کنند.
انواع مختلف استانداردهای کدگذاری کالا
امروزه، استانداردهای مختلفی برای کدگذاری کالا وجود دارد. هر کدام از این استانداردها برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند.
برخی از رایج‌ترین استانداردهای کدگذاری کالا عبارتند از:
استاندارد GS1:
این استاندارد جهانی، توسط انجمن بین‌المللی کدگذاری کالا (GS1) توسعه یافته است. GS1 از شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین استانداردهای کدگذاری کالا در جهان است.
استاندارد UPC:
این سیستم برای کدگذاری کالاها در فروشگاه‌های مواد غذایی در آمریکا و کانادا استفاده می‌شود.
استاندارد EAN:
این سیستم برای کدگذاری کالاها در فروشگاه‌های مواد غذایی در اروپا استفاده می‌شود.
استاندارد ISBN:
این سیستم برای کدگذاری کتاب‌ها استفاده می‌شود.
استاندارد ISSN:
این سیستم برای کدگذاری نشریات دوره‌ای مانند مجلات و روزنامه‌ها استفاده می‌شود.
استاندارد VIN:
این سیستم برای کدگذاری خودروها استفاده می‌شود.
انتخاب استاندارد مناسب برای کدگذاری کالا به عوامل مختلفی مانند نوع کالا، صنعت، و نیازهای خاص کسب و کار شما بستگی دارد.
معرفی استاندارد GS1
GS1 یک استاندارد جهانی برای کدگذاری کالاها و خدمات است که توسط انجمن بین‌المللی کدگذاری کالا (GS1) توسعه یافته است. استاندارد GS1 از شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین استانداردهای کدگذاری کالا در جهان است.
انواع کد GS1
کد GS1 از یک یا چند رشته عددی تشکیل شده است که هر کدام معنای خاصی دارند. ساختار کد GS1 به نوع کاربرد آن بستگی دارد.
- GTIN – شناسه جهانی شماره کالا
- GLN – شناسه جهانی شماره مکان
- SSCC – شناسه کارتن حمل
- GRAI – شناسه واحد ردیابی و رهگیری
سیستم کد GTIN
- شناسه جهانی شماره کالا (GTIN) برای شناسایی منحصر به فرد هر کالا در سطح جهانی استفاده می‌شود.
- جزءGTIN می‌تواند ۸، ۱۲، ۱۳ یا ۱۴ رقم داشته باشد.
- ساختار GTIN به نوع محصول و منطقه آن بستگی دارد.
سیستم کد GLN
- شناسه جهانی شماره مکان (GLN) برای شناسایی منحصر به فرد هر مکان در سطح جهانی استفاده می‌شود.
- جزء GLN می‌تواند ۱۳رقم داشته باشد.
- جزء GLN برای شناسایی مکان‌هایی مانند انبارها، فروشگاه‌ها، و مراکز توزیع استفاده می‌شود.
سیستم SSCC
- شناسه کارتن حمل (SSCC) برای شناسایی منحصر به فرد هر کارتن حمل در زنجیره تامین استفاده می‌شود.
- جزء SSCC می‌تواند ۱۸ رقم داشته باشد.
- جزء SSCC برای ردیابی و رهگیری کارتن‌ها در زنجیره تامین استفاده می‌شود.
سیستم GRAI
- شناسه واحد ردیابی و رهگیری (GRAI) برای شناسایی منحصر به فرد هر واحد از یک محصول در سطح جهانی استفاده می‌شود.
- جزء GRAI می‌تواند ۲۰ رقم داشته باشد.
- جزء GRAI برای ردیابی و رهگیری واحدهای یک محصول در زنجیره تامین استفاده می‌شود.
علاوه بر این اجزای رایج، کد GS1 می‌تواند شامل اجزای دیگری نیز باشد که برای کاربردهای خاص استفاده می‌شوند.
کاربردهای کد GS1
- شناسایی و ردیابی کالاها در زنجیره تامین
- بهبود دقت و سرعت در عملیات
- کاهش خطا
- افزایش شفافیت
- کاهش هزینه‌ها
- بهبود رضایت مشتری
- ایجاد فرصت‌های جدید در تجارت الکترونیک
مزایای استفاده از استاندارد GS1
- یک زبان مشترک جهانی برای شناسایی و ردیابی کالاها
- بهبود کارایی و راندمان در زنجیره تامین
- کاهش هزینه‌ها
- افزایش شفافیت و ردیابی و رهگیری
- بهبود رضایت مشتری
- ایجاد فرصت‌های جدید در تجارت الکترونیک
اجزای کد GS1
ساختار کد GS1 به نوع کد بستگی دارد، اما به طور کلی شامل اجزای زیر است:
- پیشوند: این رقم نشان می‌دهد که چه نوع کدی است. به عنوان مثال، پیشوند “۰” برای کدهای GTIN (Global Trade Item Number) استفاده می‌شود.
- شناسه شرکت: این رقم به شرکتی که محصول را تولید می‌کند اختصاص داده می‌شود.
- شماره آیتم: این رقم به محصول خاص اختصاص داده می‌شود.
- رقم کنترل: این رقم برای تأیید صحت کد استفاده می‌شود.
در اینجا نمونه‌ای از کد GTIN-13 رایج‌ترین نوع کد GS1 آورده شده است:
۰۶۴۱۲۳۴۵۶۷۸۹
- رقم ۰ پیشوند، نشان می‌دهد که این یک کد GTIN است.
- ارقام ۶۴۱ شناسه شرکت
- ارقام ۲۳۴۵۶ شماره آیتم
- ارقام ۷۸۹ رقم کنترل
نمونه‌ای از کد GTIN
توضیحات مختصری درباره سیستم کدگذاری MESC
سیستم کدگذاری MESC مخفف Material and Equipment Standards and Code است. این سیستم برای کدگذاری مواد و تجهیزات در صنایع مختلف مانند نفت و گاز، پتروشیمی، و ساخت و ساز استفاده می‌شود. سیستم کدگذاری MESC از ۱۰ رقم تشکیل شده است.
مثال: کد ۷۷٫۶۸٫۶۱٫۳۰۱ برای یک شیر توپی فولادی ۱ اینچی
کاربردهای سیستم کدگذاری MESC
- شناسایی و ردیابی مواد و تجهیزات: برای شناسایی و ردیابی مواد و تجهیزات در زنجیره تامین استفاده می‌شود.
- سفارش و خرید: برای سفارش و خرید مواد و تجهیزات از پیمانکاران استفاده می‌شود.
- انبارداری: برای مدیریت انبارهای مواد و تجهیزات
- حفظ و نگهداری: برای برنامه‌ریزی و انجام تعمیرات و نگهداری مواد و تجهیزات
در اینجا چند نمونه از نحوه استفاده از MESC در عمل آورده شده است:
- یک شرکت نفت و گاز می‌تواند از MESC برای ردیابی لوله‌ها و اتصالات در خطوط لوله خود استفاده کند.
- یک شرکت پتروشیمی می‌تواند از MESC برای ردیابی مواد شیمیایی و کاتالیزورها در فرآیندهای تولید خود استفاده کند.
سایر استانداردهای کدگذاری کالا
علاوه بر GS1 که به عنوان یک استاندارد جهانی شناخته می‌شود، استانداردهای دیگری نیز برای کدگذاری کالا وجود دارند. برخی از این استانداردها عبارتند از:
- مدل UPC این سیستم برای کدگذاری کالاها در فروشگاه‌های مواد غذایی در آمریکا و کانادا استفاده می‌شود. UPC از ۱۲ رقم تشکیل شده است.
- مدل EAN این سیستم برای کدگذاری کالاها در فروشگاه‌های مواد غذایی در اروپا استفاده می‌شود. EAN از ۱۳ رقم تشکیل شده است.
- مدل ISBN این سیستم برای کدگذاری کتاب‌ها استفاده می‌شود. ISBN از ۱۳ رقم تشکیل شده است.
- مدل ISSN این سیستم برای کدگذاری نشریات دوره‌ای مانند مجلات و روزنامه‌ها استفاده می‌شود. ISSN از ۸ رقم تشکیل شده است.
- مدل VIN این سیستم برای کدگذاری خودروها استفاده می‌شود. VIN از ۱۷ رقم تشکیل شده است.
مقایسه استانداردهای مختلف کدگذاری کالا
مقایسه انواع سیستم‌های کدینگ
پیاده‌سازی و استقرار استاندارد کدگذاری کالا
پیاده‌سازی و استقرار استاندارد کدگذاری کالا فرایندی شامل مراحل زیر است:
۱. انتخاب سیستم کدگذاری مناسب:
اولین قدم انتخاب سیستم کدگذاری مناسب با توجه به نوع کالا، صنعت و نیازهای خاص کسب و کار شما است. سیستم‌های مختلفی مانند GS1، UPC، EAN، ISBN و MESC وجود دارند که هر کدام کاربردها و مزایای خاص خود را دارند.
۲. تعریف ساختار کد:
پس از انتخاب سیستم کدگذاری، باید ساختار کد را بر اساس نیازهای خود تعریف کنید. این ساختار شامل عناصری مانند نوع کد، طول کد، و نحوه تخصیص کد به کالاها می‌شود.
۳. کدگذاری کالاها:
در این مرحله باید به هر یک از کالاهای خود یک کد منحصر به فرد بر اساس ساختار تعریف شده اختصاص دهید. این کار می‌تواند به صورت دستی یا با استفاده از نرم‌افزار انجام شود.
۴. یکپارچه‌سازی با سیستم‌های موجود:
باید سیستم کدگذاری جدید را با سیستم‌های موجود مانند سیستم‌های انبارداری، سفارش‌گیری و حسابداری خود یکپارچه کنید. این امر به تبادل اطلاعات بین سیستم‌ها و بهبود کارایی زنجیره تامین شما کمک می‌کند.
۵. آموزش و پشتیبانی:
باید کارکنان خود را در مورد نحوه استفاده از سیستم کدگذاری جدید آموزش دهید. همچنین باید پشتیبانی فنی لازم برای رفع مشکلات احتمالی در حین پیاده‌سازی و استقرار سیستم را فراهم کنید.
نکاتی برای پیاده‌سازی و استقرار موفق:
- برنامه‌ریزی دقیق: قبل از شروع پیاده‌سازی، باید یک برنامه دقیق با اهداف مشخص و جدول زمانی تعیین کنید.
- مدیریت پروژه: برای مدیریت فرایند پیاده‌سازی و استقرار باید از یک تیم مجرب و متخصص استفاده کنید.
- تعهد مدیریت: تعهد و حمایت مدیریت ارشد برای پیاده‌سازی موفق سیستم کدگذاری جدید ضروری است.
- ارتباطات موثر: باید با تمام ذینفعان، از جمله کارکنان، مشتریان و تامین کنندگان، به طور موثر ارتباط برقرار کنید.
- آزمایش و عیب‌یابی: قبل از استقرار کامل سیستم، باید آن را به طور کامل آزمایش و عیب‌یابی کنید.
مثال‌هایی واقعی و موفق در خصوص پیاده‌سازی و استقرار استاندارد کدگذاری کالا
۱. شرکت والمارت:
والمارت یکی از بزرگترین خرده‌فروشی‌های جهان است که از سیستم کدگذاری GS1 برای ردیابی و مدیریت میلیون‌ها کالای خود در سراسر جهان استفاده می‌کند. پیاده‌سازی GS1 به والمارت کمک کرده است تا به طور قابل توجهی کارایی زنجیره تامین خود را افزایش دهد، هزینه‌ها را کاهش دهد و شفافیت را افزایش دهد.
۲. شرکت آمازون:
آمازون، غول تجارت الکترونیک، از سیستم کدگذاری UPC برای شناسایی و ردیابی کالاها در انبارها و مراکز توزیع خود استفاده می‌کند. استفاده از UPC به آمازون کمک کرده است تا دقت و سرعت عملیات خود را افزایش دهد و خطاها را کاهش دهد.
۳. سازمان بهداشت جهانی:
سازمان بهداشت جهانی از سیستم کدگذاری GS1 برای شناسایی و ردیابی داروها و تجهیزات پزشکی در برنامه‌های بهداشت جهانی خود استفاده می‌کند. استفاده از GS1 به سازمان بهداشت جهانی کمک کرده است تا توزیع داروها و تجهیزات پزشکی را به طور موثرتر مدیریت کند و جان انسان‌ها را نجات دهد.
۴. وزارت دفاع ایالات متحده:
وزارت دفاع ایالات متحده از سیستم کدگذاری NATO برای شناسایی و طبقه‌بندی اقلام در ارتش خود استفاده می‌کند. استفاده از NATO به وزارت دفاع کمک کرده است تا زنجیره تامین خود را به طور موثرتر مدیریت کند و آمادگی رزمی خود را افزایش دهد.
۵. صنعت خودروسازی:
صنعت خودروسازی از سیستم کدگذاری VIN برای شناسایی و ردیابی خودروها در سراسر جهان استفاده می‌کند. استفاده از VIN به خودروسازان و مشتریان آنها کمک می‌کند تا به طور موثرتری خودروها را ردیابی و مدیریت کنند.
۶. شرکت اکسون موبیل:
این شرکت بزرگ نفت و گاز از MESC برای ردیابی لوله‌ها، اتصالات، شیرها و سایر تجهیزات در خطوط لوله و تاسیسات خود در سراسر جهان استفاده می‌کند. این روش کدگذاری به اکسون موبیل کمک کرده است تا:
- هزینه‌های تعمیرات و نگهداری را ۱۰ درصد کاهش دهد.
- نشت خط لوله را ۵۰ درصد کاهش دهد.
- راندمان عملیات را ۱۵ درصد افزایش دهد.
۷. شرکت BASF:
این شرکت بزرگ پتروشیمی از MESC برای ردیابی مواد شیمیایی، کاتالیزورها و سایر مواد اولیه در فرآیندهای تولید خود در سراسر جهان استفاده می‌کند. کدگذاری MESC به BASF کمک کرده است تا:
- کیفیت محصولات را ۵ درصد افزایش دهد.
- خطرات ایمنی را ۲۰ درصد کاهش دهد.
- هزینه‌های ضایعات را ۱۰ درصد کاهش دهد.
۸. شرکت Bechtel:
این شرکت بزرگ ساخت و ساز از MESC برای ردیابی مصالح ساختمانی، ابزار و تجهیزات در پروژه‌های خود در سراسر جهان استفاده می‌کند. استفاده از کدگذاری به این شرکت کمک کرده است تا:
- دقت موجودی را تا ۹۵ درصد افزایش دهد.
- بهره وری را ۱۰ درصد افزایش دهد.
۹. شرکت DHL:
این شرکت بزرگ لجستیک از MESC برای ردیابی محموله‌ها در زنجیره تامین خود در سراسر جهان استفاده می‌کند. سیستم کدگذاری MESC به DHL کمک کرده است تا:
- دقت ردیابی محموله‌ها را ۹۹ درصد افزایش دهد.
- تأخیر در محموله‌ها را ۲۰ درصد کاهش دهد.
- رضایت مشتری را ۱۰ درصد افزایش دهد.
سیستم ایرانکد
ایرانکد یک سیستم ملی برای کدگذاری کالاها و خدمات در ایران است که توسط مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران (که به اختصار نسک نامیده می‌شود) اداره می‌شود.
اهداف ایرانکد:
- ایجاد یک زبان مشترک برای تبادل اطلاعات بین فعالان اقتصادی
- افزایش شفافیت و راندمان در زنجیره تامین
- کاهش هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری
- تسهیل تجارت بین‌المللی
مزایای استفاده از ایرانکد:
- شناسایی و ردیابی آسان کالاها و خدمات
- بهبود مدیریت موجودی
- کاهش خطاهای انسانی
- افزایش سرعت و دقت در تبادل اطلاعات
- کاهش تقلب و جعل
- تسهیل فرآیندهای صادرات و واردات
ساختار ایرانکد:
کد ملی کالا مشتمل بر ۱۶ رقم است که به‌طور یکتا برای هر قلم کالای موجود در زنجیره تأمین صادر می‌شود و درج آن روی کالاها به شکل بارکد ممکن است. کد مزبور؛ ابزار شناسایی منحصربفرد اقلام است. یعنی؛ کدی یکتا به هر نوع کالا اختصاص داده می‌شود و برای هیچ دو کالایی، کد یکسان وجود ندارد. کد ملی کالا مشتمل بر سه جزء اصلی است:
- ۷ رقم ابتدایی؛ کلاس‌کد نام دارد و بیان‌گر جایگاه کالا در ساختار طبقه‌بندی کالاها با اندکی تغییر است. کد ملی کالا صرفنظر از عرضه‌کننده کالا برای کالاهای مشابه یکسان است. ۷ رقم ابتدایی (کلاس‌کد) مشتمل بر پنج سطح کلاس، سرگروه، گروه، زیرگروه، دسته و زیردسته است.
- ۵ رقم میانی بیان‌گر کد نحصربفرد عرضه‌کننده (صاحب کالا) است که به‌طور مستقیم توسط مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات، یا با مجوز رسمی مرکز؛ توسط شرکت‌های همکار مرکز (شرکت‌های نماینده) صادر، و به عرضه‌کننده اعلام می‌شود.
- ۴ رقم پایانی؛ سریال یک قلم کالای منحصربفرد است که بر اساس معیارهای عرضه‌کننده (صاحب کالا) تعیین می‌شود.
کاربردهای ایرانکد:
- شناسایی و ردیابی کالاها در زنجیره تامین
- مدیریت موجودی
- صدور فاکتور و اسناد تجاری
- انجام معاملات الکترونیکی
- پرداخت عوارض و مالیات
- رهگیری اصالت کالا
مزایای استفاده از ایرانکد برای دولت:
- افزایش شفافیت و راندمان در اقتصاد
- کاهش فرار مالیاتی
- بهبود مبارزه با قاچاق کالا
- تسهیل تجارت بین‌المللی
چالش‌های پیش روی ایرانکد:
- عدم آگاهی کافی فعالان اقتصادی از مزایای ایرانکد
- هزینه‌های پیاده‌سازی ایرانکد
- فقدان زیرساخت‌های لازم برای استفاده کامل از ایرانکد
نرم افزار کدگذاری کالای پگاه آفتاب
نرم افزار کدگذاری کالای پگاه آفتاب یک راه حل جامع برای مدیریت و کدگذاری کالاها در سازمان‌های مختلف است. این نرم افزار به شما کمک می‌کند تا:
- کالاهای خود را به طور دقیق و کارآمد کدگذاری کنید.
- اطلاعات مربوط به کالاهای خود را به طور متمرکز مدیریت کنید.
- فرآیندهای زنجیره تامین خود را بهینه سازی کنید.
- هزینه‌های خود را کاهش دهید.
- خدمات به مشتریان خود را ارتقا دهید.
برخی از ویژگی‌های کلیدی نرم افزار کدگذاری کالای پگاه آفتاب
- پشتیبانی از انواع مختلف سیستم‌های کدگذاری، از جمله ایرانکد، GS1 و UPC
- رابط کاربری آسان و بصری
- قابلیت جستجوی پیشرفته
- گزارش‌های جامع و مدیریتی
- قابلیت یکپارچه‌سازی با سایر سیستم‌های سازمانی
مزایای استفاده از نرم افزار کدگذاری کالای پگاه آفتاب
- افزایش دقت و کارایی در کدگذاری کالا
- کاهش خطاهای انسانی
- بهبود مدیریت موجودی
- افزایش شفافیت در زنجیره تامین
- کاهش هزینه‌ها
