برای رسیدن به یک فهم اولیه نسبت به موضوع «پلتفرم‌های توسعه نرم‌افزاری کم‌کد» پیش از هر چیز باید به سراغ جیمز مارتین، مشاور شناخته‌شدهٔ حوزهٔ فناوری اطلاعات برویم. او در سال ۱۹۸۲ با تالیف کتاب «توسعهٔ اپلیکیشن‌ها بدون برنامه‌نویس‌ها» ( Application Development Without Programmers) اولین جرقه‌ها را زد. مارتین در این کتاب عنوان می‌کند که در آینده تعداد برنامه‌نویس‌ها دیگر پاسخ‌گوی نیاز‌های نرم‌افزاری نیست و توسعهٔ بخش‌هایی از نرم‌افزار‌ها باید بدون حضور برنامه‌نویس‌ها انجام شود.
در دههٔ نود میلادی شاهدِ تولد چهارمین نسل از زبان‌های برنامه‌نویسی موسوم به ۴GL، شکل‌گیری ابزارهای مهندسی نرم‌افزار به کمک کامپیوتر (CASE) و ظهور ابزارهای اولیهٔ مبتنی بر روش توسعهٔ سریع نرم‌افزار (RAD) بودیم؛ ابزار‌هایی که پاسخی به افزایش تقاضا برای توسعهٔ اپلیکیشن‌های جدید بودند.
این دسته از فناوری‌های اما در به چالش کشیدن روش‌های سنتی توسعهٔ برنامه‌های نرم‌افزاری به چند دلیل مشخص شکست خوردند. از جمله انباشتگی تعهد و تاخیر در تحویل محصول، عدم پشتیبانی از رویه‌های بهینه (Best Practice)، افزایش مخاطرات امنیتی و شتاب اینترنت.
به طور خلاصه آن دوران زمان مناسبی برای پلتفرم‌های توسعهٔ کم کد نبود. اما امروز ماجرا متفاوت است؛ تقاضا برای این فناوری امروز به بالاترین میزان خود در طول تاریخ رسیده است. پژوهش فارستر نشان می‌دهد اندازهٔ بازار پلتفرم‌های توسعهٔ کم کد از ۳.۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ به ۲۱.۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ می‌رسد.
افزایشِ مداومِ تقاضا برای اتوماسیون نرم‌افزاری و توسعهٔ اپلیکیشن‌های نوآورانه، در کنار توسعهٔ وب‌اپلیکیشن‌ها و اپلیکیشن‌های موبایلی باعث شده است که سازمان‌ها از شرکت‌های بزرگ و غول‌پیکرِ چند‌ملیتی گرفته تا سازمان‌های متوسط و کوچک به فکر استفاده از پلتفرم‌های توسعه نرم‌افزاری کم کد باشند. علاوه بر این، تقاضا برای استفاده از فناوری رایانش ابری به دلیل نیاز به سرمایه‌گذاری کم‌تر و غیرمتمرکز و تاثیر آن بر کاهش هزینه‌های عملیاتی، نگهداشت و راهبری نیز رو به فزونی است.
پیشبینی اندازه پلتفرم‌های توسعه کم کد
در این مسیر چه چیزی تغییر کرده بود؟ قاعدتاً پلتفرم. یک پلتفرم توسعهٔ کم کد (low code development platform) یا به اختصار LCDP نرم‌افزاری است که درون خود محیطی فراهم کرده است تا در آن توسعه‌دهندگان به جای کدنویسی و برنامه‌نویسی به شیوهٔ سنتی با استفاده از ابزارهایِ بصری و نمود یافته در رابط کاربری بتوانند اپلیکیشن مورد نیاز را توسعه دهند. در کنار این موضوع با توجه به این که اغلب پلتفرم‌های توسعهٔ کم کد بر بستر ابری ارائه می‌شوند امنیت و قابلیت اطمینان بیشتر و بهره‌برداری سریع‌تر از دیگر مزایای مورد انتظار برای بهره‌برداران است.
پلتفرم توسعه کم کد و بازگشت سرمایه
سند پژوهشی فارستر نشان می‌دهد که ۸۴ درصد از شرکت‌هایی که دارای بیشترین نیاز‌های نرم‌افزاری سازمانی هستند و از فناوری توسعه کم کد استفاده کرده‌اند؛ نرخ بازگشت سرمایهٔ مثبتی را تجربه می‌کنند. این پژوهش تایید می‌کند که فناوری توسعهٔ کم کد قدرت غلبه بر سخت‌ترین محدودیت‌ها و موانع به منظور تحول دیجیتال موفقیت‌آمیز را دارا است.
اما چگونه بهره‌برداری از یک پلتفرم توسعهٔ نرم‌افزاری کم کد می‌تواند بازگشت سرمایهٔ مناسبی را برای سازمان ما قابل دستیابی کند؟ با ۴ دستاورد زیر:
عوامل موثر در بازگشت سرمایه بهره‌برداری از پلتفرم‌های توسعه کم کد
۱. کاهش مخارج مربوط به فناوری اطلاعات
اکثر سازمان‌ها در حال حاضر به طور میانگین در حال استفاده از حداقل ۱۰۰ ابزار نرم‌افزاری برای انجام کارهای مربوط به کسبوکار خود هستند و هزینهٔ ناکارآمدی عملیاتی این ابزار‌ها به طور میانگین موجب اتلافِ ۳۰ درصد از درآمد سالانهٔ سازمان می‌شوند.
اما استفاده از پلتفرم توسعهٔ نرم‌افزاری کم کد، با حذف نیاز به استخدام توسعه‌دهندگان نرم‌افزاری جدید و با کاهش اتکا به راهکارهای نرم‌افزاریِ تک منظوره و جزیره‌ای، که باید به صورت اختصاصی برای هر سازمان طراحی شود، می‌توانند به شکل قابل ملاحظه‌ای هزینه‌ها و مخارج مربوط به مباحث فناوری اطلاعات را در سازمان کاهش دهند.
هزینه ناکارآمدی نرم‌افزار‌های سازمانی
۲. سرعت‌بخشی به سیر تحول دیجیتال
تحول دیجیتال موضوع داغ روز نزد رهبران فناوری اطلاعات است و پلتفرم‌های توسعهٔ کم کد می‌توانند این امکان را برای سازمانِ بهره‌بردار فراهم آورند که بدون اضافه کردن کار و ماموریت اضافی‌ای برای واحد‌های فناوری اطلاعات خود مسیر تحول دیجیتال را سریع‌تر بپیمایند.
۳. کاهش انباشتگی کار فناوری اطلاعات
با تجهیز برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان داخلی (Citizen Developers) به پلتفرم توسعهٔ نرم‌افزاری کم کدِ کارآ، انباشتگی پروژه‌ها و کارهای در صفِ فناوری اطلاعات به مرور کم می‌شوند.
۴. افزایش خروجی فناوری اطلاعات
با توجه به این که پلتفرم‌های توسعهٔ کم کد به صورت ماهوی برای توسعه‌دهندگان داخلی و کم‌تر حرفه‌ای طراحی شده‌اند، بنابراین استفاده از آن‌ها این امکان را به توسعه‌دهندگان حرفه‌ای می‌دهد تا بر روی پروژه‌های مهم‌تر و استراتژیک‌تر وقت بگذارند؛ چون آن‌ها دیگر وقت خود را صرف توسعه و ساخت یک اپلیکیشن ساده که توسعه‌دهندگان داخلی با ابزارهای کم کد قادر به تولید آن هستند، نمی‌کنند.
پلتفرم‌های توسعه کم کد این قابلیت را دارند که پاسخ‌گویِ بالاترین سطح از الزامات سازمان‌ها و شرکت‌ها باشند. شرکت‌ها کم‌ترین میزان خرابی و توقف و از دست دادنِ داده‌ها را تجربه خواهند کرد و هم‌چنین امکان اعمالِ قوی‌ترین مقررات و دستور‌العمل‌ها برای ممیزی‌های پیوسته و دریافت گواهینامه‌های امنیتی مستقل را دارا هستند.
نرم‌افزار مدیریت فرایندهای کسبوکار کم کد
پلتفرم‌های توسعهٔ کم کد با قابلیت مدیریت فرایندهای کسبوکار (BPMS) با ترکیب فناوری توسعهٔ کم کد با قابلیت‌های BPM توسعه‌دهندگان نرم‌افزاری و متخصصان کسبوکار را قادر به اتوماسیون فرایندهای کسبوکار می‌نمایند. یک BPMS کم کدِ حقیقی اجازهٔ ذخیره‌سازی، نگهداشت و آنالیز داده‌ها را فراهم می‌کند و با ساده‌سازی استفاده از این داده‌ها موجب تصمیم‌گیری‌های آگاهانه و بهینه‌سازی گردش‌کار‌ها می‌شود.
تسهیل استفاده از داده‌ها در BPMSهای کم کد
حذف موانع بر سر کارآیی و مدرن‌سازی سیستم‌های نرم‌افزاری قدیمی یا منسوخ، به بهبود بهره‌وری سازمان‌ها منجر خواهد شد و به واسطهٔ آن سازمان‌ها می‌توانند به نتایجی سریع‌تر با صرف هزینهٔ کم‌تر دست یابند.
آیندهٔ پلتفرم‌های توسعه کم کد
طبیعی است که اشخاصی هستند که نسبت به پتانسیل‌های پلتفرم‌های توسعهٔ کم کد به دیدهٔ مثبت نگاه نمی‌کنند. به این دلیل که با روبرو با پلتفرم‌های پرمدعایی روبرو شده‌اند، که در نهایت کاربران آن‌ها را در سیستم‌هایی غیرقابلِ نگهداشت گیر انداخته که نه کار با آن ساده است و نه به درستی بروزرسانی می‌شود.
ولی این آیندهٔ پلتفرم‌های توسعهٔ کم کد نیست. به احتمال زیاد این شکل از توسعهٔ برنامه‌های نرم‌افزاری به یک استاندارد عمومی در بین بسیاری از سازمان‌ها و به یک مولفهٔ حیاتی در حرکتِ آن‌ها به سمت تحولِ دیجیتال و رقابت‌پذیری در سال‌های پیشِ‌رو بدل خواهد شد.
